Περί ναυαγίων... όχι της ζωής!

 

Τα πρώτα δείγματα ότι ένα ιστορικό γεγονός ετοιμάζεται να ξεχαστεί μέσα στον χρόνο, είναι ότι , όταν αναζητάς στοιχεία γι αυτό, διίστανται οι μαρτυρίες, ακόμα και για τον χρόνο που αυτό συνέβη.

Οι προσωπικές αναμνήσεις σου είναι πολύ ζωντανές, αλλά διαπιστώνεις ότι εσύ έχεις χάσει κάποιες σημαντικές λεπτομέρειες ή (ίσως ακόμη χειρότερα) τις έχεις προσαρμόσει, ισιώνοντας τις γωνίες τους. Το πιο σύνηθες που συμβαίνει είναι οι άλλοι που βρίσκονταν στα περιστατικά μαζί σου, θυμούνται τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Εν προκειμένω, αυτή η ιστορία έχει καταγραφεί εντός μου στην κατηγορία «οι συγκλονιστικότερες περιπέπειες που έζησα στην ζωή μου». Ήδη η ακριβής ημερομηνία δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία. Σε κάθε περίπτωση, ήταν Μάρτιος του 1987 και θυμάμαι ότι ήταν του Ευαγγελισμού, ήτοι 25 Μαρτίου.

Ανήμερα του Ευαγγελισμού, στις 25/3/1987 η Ελλάδα θα έπαιζε στο Ρότερνταμ κόντρα στην Ολλανδία για τα προκριματικά του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου. Βρισκόμουν  τότε στο Λονδίνο όπου έκανα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές.

Με σαφή άγνοια φόβου, τρεις -Έλληνες- φίλοι αποφασίσαμε να πάμε στον αγώνα. Ένας από τους τρεις που πήγαμε τότε, είχε (κατά δήλωσή του) πολύ καλές σχέσεις με τον έφορο της ομάδας μας (θυμάμαι το όνομά του αλλά δεν έχει σημασία γι αυτό και δεν το αναφέρω). Απ’ ότι είχαμε πιστέψει λοιπόν, θα εξασφαλίζαμε μέσω της γνωριμίας του φίλου μας εισιτήρια δίπλα στη βασιλική οικογένεια της Ολλανδίας (που επρόκειτο να παρακαλουθήσει τον αγώνα)!

6 Μαρτίου 1987 (εδώ αρχίζουν οι πρώτες χρονικές ανακολουθίες). Το βρετανικό φέρι μπόουτ «Herald of Free Enterprise» ναυάγησε λίγο μετά τον απόπλου του από το λιμάνι Ζεεμπρούγκε του Βελγίου. Αν και το πλοίο βρισκόταν κοντά στο λιμάνι και σε ρηχά νερά, 193 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Αιτία της τραγωδίας, σύμφωνα με το πόρισμα των ερευνών ήταν η εισροή υδάτων από μια ανοικτή μπουκαπόρτα του πλοίου.

Είχαμε προγραμματίσει να πάμε οδικά (είχα τότε μιa Alfa Romeo Giulietta και συμφωνήσαμε οι τρεις μας να πάρουμε δικό μου αυτοκίνητο για τη μετακίνησή μας στο Ρότερνταμ). Η διαδρομή μας θα ήταν η ακόλουθη: Λονδίνο – Ντόβερ (οδικά), από εκεί με φέρρι-μπόουτ στο Ζεεμπρούγκε του Βελγίου και τελικά από εκεί οδικά στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας): Ξέραμε σε ποιό ξενοδοχείο θα έμενε η εθνική μας ομάδα και είχαμε κανονίσει να μείνουμε στο ίδιο.

Από πληροφορίες που είχαμε πάρει (από πού, δε θυμάμαι), υπολογίζαμε να βρίσκονται στο γήπεδο πειρσσότεροι από 5.000 έλληνες φίλαθλοι και στο ξενοδοχείο μας περίμεναν τα εισιτήριά μας: όπως είπα, τα εισιτήρια θα ήταν δίπλα στην βασίλισσα της Ολλανδίας. Είχαμε αποφασίσει να μην είμαστε εγκάρδιοι μαζί της για να μην της δώσουμε πολύ αέρα!

Μάθαμε ότι, από Ντόβερ μέχρι Ζεεμπρούγκε θα ταξιδεύαμε με το αδελφό φέρι μπόουτ του «Herald of Free Enterprise» που, όπως είδαμε στις ειδήσεις είχε ναυγήσει την προηγούμενη μέρα λίγο μετά τον απόπλου του από το λιμάνι Ζεεμπρούγκε, οδηγώντας στον πνιγμό 193 άτομα.

Οι  εικόνες του βουλιαγμένου πλοίου έκαναν το γύρο του κόσμου και προβλήθηκαν στα τηλεοπτικά κανάλια όλου του κόσμου. Ο πατέρας μου είχε δει αυτά τα πλάνα και ανησύχησε πολύ: προσπάθησε να με αποτρέψει να πάρουμε αυτό το πλοίο: είχα όμως ένα ακράδαντο επιχείρημα: δεν είχε συμβεί ποτέ στα ναυτικά χρονικά να ναυγήσουν δύο αδελφά πλοία με διαφορά μιάς μέρας. Έτσι, με βαρειά καρδιά ο πατέρας μου συμφώνησε.

Θυμάμαι ότι το βράδυ βάλαμε ξυπνητήρι και οι δύο από τους τρεις σηκωθήσαμε από την καμπίνα που μέναμε κατά τις τέσσερις το πρωί. Ανεβήκαμε στο κατάστρωμα και είδαμε το κουφάρι του βουλιαγμένου «Herald of Free Enterprise». Είχε ομίχλη και η θέα του κουφαριού του πλοίου που ολόγυρά του έπλεαν μικρά πλοιαράκια ψάχοντες για τυχόν διασωθέντες (δεν βρήκαν τελικά κανέναν ζωντανό) ήταν στα μάτια μας ανατριχιαστική.

Την άλλη μέρα, φτάσαμε τελικά στο ξενοδοχείο όπου θα έμενε Εθνική Ελλάδας (και εμείς!) και ψάξαμε για τον έφορο της ομάδας: μας υποδέχτηκε με μια περήφανη αδιαφορία και όταν του ζητήσαμε τα εισιτήριά μας (δίπλα στη βασίλισσα πάντα!) μας είπε να ψάξουμε να βρούμε τον κύριο που είχε «κάποια λίγα εισιτήρια για τους έλληνες φιλάθλους».

Τα όσα διαπιστώσαμε μας τάραξαν λίγο: Δε θα υπήρχαν έλληνες φίλαθλοι και βέβαια μην είδατε τη βασίλισσα στο γήπεδο.

Το ίδιο απόγευμα στον αγώνα, καθίσαμε στο πέταλο, δίπλα στους πιο άγριους ολλανδούς φιλάθλους. Δεν είδαμε άλλους φιλάθλους, ούτε ελληνικές σημαίες. Πίσω μας μόνο, υπήρχε ένα γενναίος οπαδός του ΠΑΟΚ με κασξώλ της ομάδας του στο κεφάλι που έκανε συναχώς άσεμνες χειρονομίες στους ολλανδούς και τους προέτρεπε στα Αγγλικά να πάνε να αναπαραχθούνε!

Οι φίλαθλοι των ολλανδών έδειχναν μάλλον άφιλοι και το υπέροχο  γκολ του Σαραβάκου στο 6ο λεπτό τους αιφνιδίασε και τους εκνεύρησε περαιτέρω. Μας κοιτούσαν απειλητικά και μας φώναζαν «Νάνα Μουσκούρη!». Τότε κατάλαβα ότι το ελληνικό τραγούδι έχει μεγάλη πέραση σε όλον τον κόσμο αλλά τί να το κάνεις; Τα απειλητικά βλέμματα των ολλανδών πλήθαιναν  και ο ΠΑΟΚτζής φίλαθλος συνέχιζε τις χειρονομίες του.

Μπαίνοντας στο γήπεδο, ο ένας από τους τρεις μας είχε μαζί του μια ελληνική σημαία τεραστίων διαστάσεων. Ποτέ δεν κατάλαβα πώς την δίπλωσε στα πενήντα, εκατό και την έκρυψε στην τσέπη του. Ευτυχώς οι Ολλανδοί ισοφάρησαν (ο Βαν Μπάστεν ισοφάρισε) στις αρχές του δεύτερου ημιχρόνου και οι ολλανδοί φίλαθλοι ξεχάστηκαν και φύγαμε απαρατήρητοι (με ένα πολύ αποτέλεσμα το 1-1) πριν τελειώσει το ματς. Να θυμίσω ότι εκείνη η Ολλανδία του Ρίνους Μίχελς ήταν άπαιχτη τότε. Αυτό το 1-1 κόντρα στους Ολλανδούς ήταν το μοναδικό θετικό αποτέλεσμα που πήραμε σε οκτώ αγώνες, το γκολ μάλιστα του Σαραβάκου ήταν (και είναι;) το μοναδικό που έχουμε πετύχει εναντίον της Εθνικής Ολλανδίας! Εκείνο δε το θετικό αποτέλεσμα της Ελλάδας κόντρα στην Ολλανδία είχε κάνει αίσθηση σε όλη την Ευρώπη. Οι "οράνιε" (έτσι τους φωνάζουν χαΪδευτικά επειδή φοράνε πορτοκαλί φανέλες) προκρίθηκαν στα τελικά και πήραν και το τρόπαιο!

Το βίντεο-πειστήριο (είναι πολύ μεγάλο και δεν μπορεί να "ανεβεί") από το ξενοδοχείο της εθνικής (από το 1987, είναι θαύμα που σώζεται ακόμη) μένει να θυμίζει μια όμορφη, λίγο-άγρια, εμπειρία, τρελλών νιάτων που διακατέονται από άγνοια φόβου. Εμφανίζονται ο Νίκος Βαμβακούλας (πρωταγωνστής), Νίκος Αναστόπουλος (συμπρωταγωνιστής) και τα άλλα παιδιά: Ξανθόπουλος, Μανωλάς, Μίχος, Μπονόβας, Σαραβάκος, Αντωνίου, Μητρόπουλος, Κωφίδης.

ΥΓ. Αν δε μαζέψεις (ποδοσφαιρικές αν είσαι άντρας) έντονες εμπειρίες, η ζωή δεν έχει αξία. Μεγαλώνοντας, η άγνοια φόβου έχει υποχωρήσει: αρχίζω να διακατέχομαι από γνώση θανάτου πλέον!

Τα νέα της άλλης πλευράς βρίσκονται στην πλευρά μας

Τώρα πλέον που φαίνεται ότι έκλεισε ο κύκλος του προηγούμενου (αλλά όχι τελευταίου) βιβλίου μου τα Νέα της Άλλης Πλευράς, τώρα που αντίτυπα από το βιβλίο αυτό σπάνια μπορούν να βρεθούν σε κάποιο (διαδικτυακό ή μη) βιβλιοπωλείο, τώρα μπορώ πιο άνετα  πλέον να κοιτάξω πίσω (με τρυφερότητα ως δημιουργός, αλλά μέχρι εκεί!)και να διαβάσω όσο μπορώ αποστασιοποιημένος κάποιες κριτικές από αξιόλογα άτομα που δε με γνώριζαν και άρα δε νομίζω ότι θα έγραφαν πράγματα που δεν πίστευαν.

Η αλήθεια είναι ότι ετοιμάζομαι για μετακόμιση και στην προσπάθεια να επιλέξω τί θα κρατήσω και τί όχι στο σπίτι που θα μεταφερθώ, πέφτω πάνω σε πολύ ενδιαφέροντα τμήματα της ζωής μου που ίσως δεν είχα προσέξει όσο θα έπρεπε.

Κωνσταντίνος Ιωαννίδης

Υπάρξεις αόρατες, χαμένες, του Διαδικτύου 

 
Ο Κ.Ν. Ιωαννίδης έχει γράψει τρία ακόμη βιβλία, μεταξύ των οποίων και το «Στιγμές στο χρόνο»

Βούζης Παναγιώτης 20 Ιανουαρίου 2017 | 16:17

«Ωραία, να λοιπόν που βρεθήκαμε στη βιβλιοθήκη. Για την ακρίβεια συνδεθήκαμε με τον ψηφιακό βιβλιοθηκάριο που προβάλλεται στην οθόνη σου. Τον νιώθεις σιγά σιγά, θα αισθάνεσαι όλη τη συσσωρευμένη σοφία του να κυλάει από τις καλωδιώσεις σου στις φλέβες σου… έλα τώρα, μην μου πεις ότι δεν είχες φανταστεί αυτή την εξέλιξη στο μέλλον!» («Ο ανύπαρκτος ιππότης», σελ. 60) Η πρώτη ομάδα στοιχείων που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα της συλλογής διηγημάτων του Κωνσταντίνου Ιωαννίδη «Τα νέα της άλλης πλευράς» περιλαμβάνει την επιρροή της μαζικής κουλτούρας και ειδικότερα της επιστημονικής φαντασίας, το χιούμορ, την ειρωνεία, την πρωτοπρόσωπη και την τριτοπρόσωπη αφήγηση, την επιστράτευση της στίξης ως σχολίου, την ενσωμάτωση επεξηγητικών λημμάτων και υποσημειώσεων, τη διακειμενικότητα και τις μεταλήψεις, την εμπλοκή δηλαδή του εξωδιηγητικού επιπέδου, όπου συντελείται η πράξη της αφήγησης, στο ενδοδιηγητικό επίπεδο, όπου εντοπίζονται τα αφηγούμενα γεγονότα και οι χαρακτήρες.

Η επαναδημιουργία μιας κοινότητας

Από τα στοιχεία της δεύτερης ομάδας αρκετά ανήκουν και στην πρώτη, μόνο που τώρα εμφανίζονται μετασχηματισμένα και συσπειρωμένα γύρω από μια νέα σημασιοδότηση της διαφορετικότητας και της ανοικείωσης. Οι δύο τελευταίες έχουν αναχθεί πλέον σε κατηγορίες του Διαδικτύου, αφού αντιπροσωπεύονται από συγκεκριμένους ιστοτόπους και ομάδες χρηστών. Αυτό όμως συνεπάγεται ότι η αυθεντική, η εξατομικευμένη ανοικειωτική διαφορετικότητα δεν γίνεται ανεκτή, επειδή το ζήτημα εν προκειμένω, ιδιαίτερα στα social media, είναι η συναίνεση των υπολοίπων, το να είναι κάποιος αρεστός στους άλλους. Ετσι η εκζήτηση καθίσταται συρμός, με την έννοια της απόκλισης εντός των επιτρεπτών ορίων. Η έως εδώ λογοτεχνία ξεκινούσε συχνότερα από το σημείο ακριβώς από το οποίο ο λόγος υπερέβαινε το παραδεδεγμένο πλαίσιο. Συνεπώς, παρακολουθείται τώρα η ανάδυση μιας αισθητικής, η οποία προέρχεται από το Διαδίκτυο και η οποία προσδιορίζει τη συλλογή διηγημάτων του Κωνσταντίνου Ιωαννίδη. Στη δεύτερη λοιπόν ομάδα στοιχείων που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα των εξεταζόμενων κειμένων περιλαμβάνονται τα εξής, που συγχρόνως αποτελούν καταστατικά γνωρίσματα της προαναφερθείσας αισθητικής: η επαναδημιουργία μιας κοινότητας, η θεματολογία η σχετική με το Διαδίκτυο, η έκπληξη, η γρήγορη ροή και η συντομία, η κριτική διάθεση ή το εν γένει σχόλιο, η έλλειψη βάθους, της οποίας συνακόλουθα είναι η ευκολία, η αφέλεια, το ουδέτερο και δημόσιο ύφος που αντλείται από τα media (ο συγγραφέας απορρίπτει την ηθοποιία της έκφρασης, ώστε μετέρχεται μια γλώσσα αποστασιοποιημένη από τους χαρακτήρες, ακόμη και κατά τους διαλόγους, με συνέπεια μια «φλου» απόδοση των προσώπων), η κοινοτοπία, η ανεκδοτολογία, η οριοθετημένη φαντασία (η τελευταία ταυτίζεται με το συλλογικό φαντασιακό, το οποίο υπαγορεύεται κυρίως από τις ταινίες, τις σειρές, τις φωτογραφίες και τα βίντεο), η οπτικοποίηση (η γραφή γίνεται υπηρετική της αναπαράστασης, δεν αυτοαναδεικνύεται και δεν επικεντρώνεται στη διαδικασία της, αλλά τα κείμενα χρησιμοποιούνται περισσότερο ως σενάρια) και η προφάνεια (αίρονται η υπαινικτικότητα, οι σκοτεινές αναφορές και οι εκκρεμότητες μέσω μιας διάφανης ανάπτυξης της θεματικής και μέσω των επεξηγητικών σχολίων, των παρενθέσεων και των υποσημειώσεων).

Η εικονικότητα των ηρώων

Στους χαρακτήρες των διηγημάτων της συλλογής διακρίνονται ελάχιστες συνδέσεις με αληθινά πρόσωπα, γεγονός το οποίο υπογραμμίζεται τόσο με την απόρριψη της ηθοποιίας της έκφρασης, που σημειώθηκε πιο πάνω, όσο και με την επιλογή τους από μια σειρά φανταστικών υπάρξεων ή από τα είδωλα του ιστορικού παρελθόντος και της λογοτεχνικής διάστασης, όπως επίσης με τα συνήθως ξένα ονόματά τους. Πρόκειται για ήρωες σχηματικούς, δισδιάστατους, άρα εικονικούς, των οποίων η εικονικότητα διεκδικείται ενεργά από τον συγγραφέα. Αυτοί οι εμφατικά τεχνητοί χαρακτήρες δημιουργούν μεταξύ τους αντιστοίχως επίπεδες και τυπικές σχέσεις, ανακαλώντας τις ψηφιοποιημένες παρουσίες των χρηστών του Διαδικτύου και τις σχέσεις που συνάπτουν στα social media. Επιπλέον, η τεχνική της αφαίρεσης από τα πρόσωπα της δυνατότητας συγκεκριμενοποίησής τους, επιτεταμένη σε μερικές περιπτώσεις, τα μετατρέπει σε αόρατες υπάρξεις, ώστε απομένουν ως ίχνη χαρακτήρων. Γενικά, η έλλειψη βάθους, στα προκείμενα διηγήματα, διαμορφώνεται σε έναν δεσπόζοντα αντιρεαλισμό: επιβάλλεται η αδιαφορία για την πιθανοφάνεια, τη διεξοδική αποτύπωση και τις αναφορές στην πραγματικότητα, γιατί ο κόσμος ο οποίος περιγράφεται εδώ παραπέμπει στον εικονικό και όχι στον έξω κόσμο. «Τα νέα της άλλης πλευράς» του Κωνσταντίνου Ιωαννίδη συνίστανται στα γεγονότα της ψηφιακής πραγματικότητας.  

Κωνσταντίνος Ν. Ιωαννίδης

Τα νέα της άλλης πλευράς
Εκδ. Κοινωνία των (δε)κάτων, 2016, Σελ. 109,

ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΑΛΛΗΣ ΠΛΕΥΡΑΣ

28.06.2017

Συντάκτης: Κωνσταντίνος Μπούρας

Εκδοτικός Οίκος

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΔΕΚΑΤΩΝ

Συγγραφέας

Κωνσταντίνος Ιωαννίδης

Κατηγορία

Ελληνική Λογοτεχνία

ISBN

978-618-5179-06-9

Σελίδες

112

Με ταξίδεψε αυτό το πρωτότυπο βιβλίο του ιδιοφυούς –ως φαίνεται– Κωνσταντίνου Ν. Ιωαννίδη. Βραχέα κείμενα, σύντομα, μα διόλου «βιαστικά» ή «νευρικά». Το αντίθετο. Ενός είδους χωροχρονική γαλήνη, αντίθετη της μεταφυσικής και με τη συναίσθηση ότι ζούμε μια φορά, αλλά για πάντα –κάθε στιγμή μας εγγράφεται στην Αιωνιότητα– ακόμα και τα έργα που δεν προλάβαμε να ολοκληρώσουμε, κλωθογύριζαν όμως σαν σκέψεις στο μυαλό μας, όπως φαίνεται στο αριστουργηματικό διήγημα: «Ο ανύπαρκτος ιππότης». Αυτή η ασυνήθιστη προσωπική (και προσωκρατική ίσως) κοσμοθεωρία για το ποτάμι της Υλο-ενέργειας που διαβρέχει τα πάντα καθιστώντας τα αθάνατα, ενώ εμείς ως ανθρώπινες υπάρξεις είμαστε απλώς αναλώσιμες (κι όχι απαραιτήτως ανακυκλώσιμες, αφού ο χαμένος ναύτης από το περίφημο «πείραμα της Φιλαδέλφειας» χάνεται κατά λάθος στη σύγχρονη Νέα Φιλαδέλφεια, στο πρώτο και ξεχωριστό διήγημα της συλλογής με τον σατιρικό τίτλο «The Νέα Φιλαδέλφεια Experiment»). Φουτουριστικά δεν θα μπορούσες να τα πεις αυτά τα ταχυδράματα, σουρεαλιστικά ίσως (μα όλη η Λογοτεχνία δεν είναι εξ ορισμού υπέρ-ρεαλιστική;). Το μόνο σίγουρο είναι ότι αποτελεί μία γραφή ακόμα αχαρτογράφητη ενός πνεύματος λαμπρού, εικονοκλαστικού και μοναχικού (όχι απαραίτητα τραγικού, αφού βιώνει αυτή του την ιδιαιτερότητα ως αυτογνωσιακό σκαλοπάτι στη μακρά, ατέρμονα εξελικτική του κλίμακα). Είναι σπάνιες οι φορές που απολαμβάνω ως κριτικός πρωτότυπες φωνές, κείμενα που ξεφεύγουν από τα τετριμμένα και οι όποιες διακειμενικές τους αναφορές, οι παραπομπές και οι υποσημειώσεις τους δεν είναι απόδειξη πνευματικής φτώχειας και ξύλινης γλώσσας, αλλά το αντίθετο. Είμαι πολύ ευχαριστημένος που έπεσε στα χέρια μου αυτό το βιβλίο. Λέω να το κρατήσω πλάι μου, να το διαβάζω και να το ξαναδιαβάζω κάθε φορά που με ζώνει ο πυρετός των άλλων… Έτσι, ένα διήγημα τη φορά. Σαν χάπι εναντίον της ανοίας (για άνοια δεν τίθεται λόγος)…

Φυσικά και πρέπει να σας συστήσω τον πρωτοεμφανιζόμενο χιουμορίστα που δεν είναι απαραιτήτως και ευθυμογράφος, αλλά όπως όλοι οι κωμικοί ηθοποιοί απασών των εποχών πάσχει από υπαρξιακή επίγνωση του τέλους με τη συνεπαγόμενη ιλαρή κατήφεια της χαρμολύπης. Unclassified λοιπόν –ευτυχώς– τουτέστιν ζωντανός, εναργής, αιρετικός κι ανεπηρέαστος από τη γνώμη μας. Έχω την αίσθηση πως έγραψε ετούτα τα μικρά πεζά παρακινούμενος όχι από κάποιαν ζωντανή ικμάδα ματαιοδοξίας –μπααα! Το αντίθετο, το ακριβώς αντίθετο– αλλά από κάποια υγιή αποφόρτιση του εγκεφάλου του (με την ίδια λογική που η «αγκούσα του στρειδιού γεννά μαργαριτάρι», στίχος από τη δεύτερη ποιητική μου συλλογή «Άγουρος Έρως», εκδόσεις Τέχνη και Λόγος, Αθήνα 1988)

Από το αυτί του βιβλίου: «Ο Κωνσταντίνος Ν. Ιωαννίδης γεννήθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1962, σπούδασε Οικονομικά στην Αθήνα και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Μάρκετινγκ στο Λονδίνο. Γόνος της οικογένειας Ιωαννίδη με τον θρυλικό κινηματογράφο Άστρον των Αμπελοκήπων και την παραγωγή ελληνικών ταινιών, ασχολήθηκε από μικρός με τον κινηματογράφο και τη μουσική…».

Η συνέχεια επί της οθόνης του μυαλού σας, αφού διαβάσετε τις σελίδες αυτού του καλοτυπωμένου βιβλίου από τα (δε)κατα.